Ilha de Mozambique, we hebben er nooit eerder van gehoord, maar de lieve dame van het travel agency van het dure hotel in Pemba die ons informatie geeft over de trein terug naar Malawi, drukt ons op het hart: je kunt Mozambique niet verlaten zonder een bezoek aan dit historisch belangrijkste eilandje van Afrika.
Rivier
We gooien direct onze plannen om. Op de kaart lijkt er ook een weg langs de kust te liggen die ons heerlijk lijkt, langs vissersdorpen, met wildkamperen op het strand. Maar bij navraag, ook op een zeer actieve Mozambique Facebookgroep, blijkt er een onoverkoombare hindernis te zijn in de vorm van een enorme rivier. De brug is een stuk het binnenland in.
Ons nieuwe plan begint zich dan te ontvouwen als een lange fietsreis, zeker 5 dagen. En heus, we gaan met goede zin, (en vroeg!) op weg, maar de herinnering aan de prikgrassen, de saaie lange wegen en de lange klimmen ontnemen mij, eerlijk is eerlijk, wel enige lust tot fietsen.
Weinig spannends
En dat blijkt, behalve de prikgrassen, waarheid. We fietsen en we fietsen, er is weinig spannends aan de horizon. De dorpen met de rieten daken, de verveelde bewoners, de om aandacht vragende kinderen, het gaat urenlang door. Wel treffen we aan de weg nieuwe, verrassend commercie aan: het is nieuwe kleding, vooral mannenkleding van dure merken, voor een prikkie. Het hangt netjes op hangers aan de rieten daken. Mooi, want Ruud verslindt korte broeken als de hagedissen hier de krekels.
Qua eten moeten we ons redden met het restje spaghetti van gisteren met een maisbroodje, wederom is het aanbod van voedzaam voedsel schaars. Ruud rijdt nog een keer lek en het water uit de waterpompen is niet drinkbaar. We fietsen en we fietsen. Na 8 uur fietsen, en 80 kilometer op de teller, daalt de zon en nog altijd volgt het ene nietszeggende dorp op het andere. Pension? Nada. De dorpen lopen weer uit als we stoppen om ons eens goed te bekijken.
Geen pension?
Als het echt begint te schemeren en we beginnen rond te kijken naar een wild-kampeer-plek, krijgen we alsnog goed nieuws. No tem pensao aqui, mamá (ze noemen ons hier mamá en papá), maar 8 kilometer verderop wel. En als we dan een half uurtje later op zo’n plastic terrasstoel zitten, in de veilige haven van een pension, midden in het dorp dat zich gezellig met kleine lichtjes, barretjes en harde muziek opmaakt voor de avond, met een koud Manica-biertje in de hand, wachtend op de altijd smaakvolle kip-met-patat-en-salade, dan zijn we weer helemaal gelukkig.
Maar we liften de volgende dag wel mee in de laadbak van een truck naar Namialo, een plaatsje 350 kilometer zuidelijk en de volgende dag hijst men weer onze fietsen op een afgeladen ‘Matola’. We laden uit vóór het eiland en fietsen op ons gemak over de 3-kilometer lange brug naar Ilha de Mozambique.
Ilha de Mozambique
De hoogtijdagen van Ilha de Mozambique begonnen al tijdens de Arabieren, die er waren nog voordat Vasco de Gama, de beroemde Portugese ontdekkingsreiziger, er voet aan wal zetten in 1498. In de 16e eeuw werd er een enorm fort neergezet en riepen de Portugezen het eiland uit tot hoofdstad van Mozambique.
Dankzij het indrukwekkende fort, dat we hebben bezocht, versloegen ze onze eigen Paulus, held van de VOC en ontwikkelde het zich tot dé handelspost op weg naar India voor voornamelijk slaven, kruiden en goud.
Hospital
Ook bouwden ze er een enorm ziekenhuis in 1877 in neo-klassieke stijl, waar de deur bovenaan de trap wordt opgedaan door een klein jongetje die ons lieflijk binnenlaat, gezinnetjes hebben hun intrek genomen in een aantal kamers.
Toen de Portugezen vertrokken uit Mozambique, hebben ze het land vernield achtergelaten, in materiële, economische en morele zin.
Het eiland bestaat uit twee delen: Stone town, met alle oude koloniale gebouwen voor een groot deel nog altijd in puin.
Café Central
Deze ruïnes, het puin ligt er nog gewoon in, worden nu door rijke Westerse mensen opgekalefaterd en omgetoverd tot dure hotels en restaurants.
Zelf verblijven we in zo’n oud koloniaal huis: Café Central, binnenin is het een doolhof van binnenplaatsjes, nisjes, trappetjes, een ruim dakterras, fantastisch!
Het verbouwen en puinruimen gaat voort, zo merken we ‘s-morgens als de werklui komen. Na mijn klacht over geluidsoverlast betrekken voor dezelfde prijs een grote kamer, werkelijk een van de mooiste kamers de we ooit hebben gezien qua sfeer en afwerking en voorzien van alle gemakken die je kunt bedenken (airconditioning, tv en warme douche, heerlijk ontbijt incluus).
Lula
De grap die we de hele weg hebben gemaakt: ‘waar zullen we vanavond eens gaan eten’ (vanwege de weinige keuzes die altijd hebben uit restaurants) kunnen we nu niet maken en we proberen alles uit en eten heerlijke garnalen en vis. Op de markt kopen we ‘lula’ (inktvis), garnalen en sla om dit zelf klaar te maken op het dakterras.
Residencia governance
Behalve het fort bezoeken we de voormalige residentie van de Portugese gouvernant. Het koloniale gebouw is al die tijd volledig ingericht gebleven, alle meubels uit de 18e eeuw in tact! Bedden, stoelen, dressoirs, keuken, zware gordijnen, het is ongelooflijk dat dit zo mooi bewaard is gebleven. We worden er rondgeleid op onze blote voeten. Voor de koning van Portugal is er een speciale slaapkamer ingericht, het bed zo hoog dat men er met een trap in moet. Hij is nooit op het eiland geweest.
Alleen Samora Machel, de eerste predident van het vrije Mozambique (we zien overal standbeelden van deze besnorde vent, die het land, in de sfeer van de tijd van de onafhankelijkheid van Mozambique gecharmeerd was van het Marxisme, maar lange tijd kampte met zeer bloeddorstige bendes onder de naam Renamo die het land, gesponserd door de indertijd racistische regeringen van Zuid-Afrika en Rhodesie -voormalig Zimbabe- probeerde te ontwrichten – een verschrikkelijke burgeroorlog die 16 jaar duurde) heeft er slechts een keer geslapen en uit symboliek heeft er daarna nooit meer iemand geslapen. Slavernij, Portugees kolonialisme, het ligt allemaal gevoelig, en met recht.
Makuti Town
Het andere deel is Makuti town, in feite de rieten huisjes die wel kennen van onderweg, maar dan op elkaar gepakt als een krottenwijk, met smalle steegjes. Het ligt midden op het eiland, maar een stuk lager, volgens onze fort-gids (als we het hebben goed hebben begrepen), hebben ze Stone Town gebouwd door het steen hier weg te halen. Anyway, het toerisme is hier goed op gang gekomen en je kunt hier allerlei tours doen en vissen, drums spelen en dansen met de locals, maar het is ons niet gelukt iets van dien aard te ondernemen.
Ilha de Mozambique, de lieve dame in de travel agency, ze had gelijk, als je ooit in Mozambique bent, ga erheen. Als is het maar voor een dag, de in puin liggende koloniale gebouwen zeggen iets over de geschiedenis van Mozambique en over Afrika, over de rol van Europa in de geschiedenis, nu en de toekomst.
